Nawożenie azotem – jak to zrobić by nie przesadzić?

Nawożenie azotem jest jednym z najważniejszych zagadnień z którymi powinien być zapoznany każdy rolnik. Azot jest bowiem kluczowym składnikiem w procesie wzrostu i rozwoju roślin. W nadmiarze jest on jednak szkodliwy – zarówno dla upraw, jak i dla ludzi.

Między innymi z tego powodu nawożenie azotem jest jednym z nielicznych zabiegów w rolnictwie, który został uregulowany przepisami prawa. W konsekwencji działania w tym zakresie, powinny zostać odpowiednio zaplanowane i realizowane zgodnie z zaleceniami.

W naszym artykule znajdziesz najważniejsze informacje w zakresie tego:

• jakie znaczenie dla uprawy ma azot;
• jakie konsekwencje może mieć przenawożenie roślin;
• kiedy należy nawozić rośliny azotem.

Sprawdzimy też składy i możliwości wybranych polecanych nawozów azotowych.

W jaki sposób azot wpływa na rozwój roślin?

W pierwszej kolejności warto szerzej omówić to, w jaki sposób azot wpływa na nasze uprawy. Jest to jeden z kluczowych – obok potasu, magnezu, wapnia i fosforu – makroelementów, który przesądza o prawidłowym wzroście roślin.

Pierwiastek ten jest niezbędny, jako materiał budulcowy białek i kwasów nukleinowych. Ponadto wchodzi w skład witamin, nukleotydów, alkaloidów i chlorofilu. W efekcie pobudza on wzrost dolnych części roślin, nadając im zieloną barwę, a także wpływa na okres wegetacji i zużycie innych składników pokarmowych.

Azot zawarty w glebie gromadzi się głównie w jej wierzchniej warstwie i pochodzi przede wszystkim z rozkładających się substancji organicznych oraz próchnicy. Warto też podkreślić, iż w postaci azotanowej składnik ten występuje niemal w całości w roztworze glebowym. W postaci amonowej jest natomiast zatrzymywany przez koloidy, czyli zjawisko, które zapobiega wymywaniu azotu w głąb gleby, stanowiąc swego rodzaju magazyn z którego azot jest pobierany do roztworu glebowego.

Należy też wspomnieć, iż zawartość azotu może być różna. Zależy ona m.in. od pory roku, temperatury oraz tego, jak intensywnie pobierany jest przez rośliny.

Czym grozi nadmierne nawożenie azotem?

Przenawożenie może mieć różne objawy i skutki, w zależności od rodzaju rośliny. Przykładowo – w przypadku odmian ozimych – zbyt wysoki poziom azotu może spowodować ich nadmierny wzrost, przez co zużywane są składniki mineralne zmagazynowane na zimę. W konsekwencji roślina może stać się mniej odporna na mrozy.

Na plantacjach zbóż i rzepaku przekroczenie optymalnej dawki azotu grozi również zwiększoną podatnością na wyleganie, na skutek nieproduktywnego krzewienia bądź nadmiernego wydłużenia międzywęźli.

Nadmierny poziom nawozu azotowego w przypadku roślin uprawnych, może też zmienić skład chemiczny płodów rolnych. W efekcie, w takich roślinach jak rzepak stwierdzana jest obniżona zawartość tłuszczu w nasionach, w bulwach ziemniaka zauważalna jest mniejsza ilość skrobi i potasu, a w burakach cukrowych obniżona zostaje zawartość sacharozy, przy równoczesnym zwiększeniu występowania związków melasotwórczych. Tego rodzaju zmiany oznaczają więc, iż przenawożenie roślin może być zagrożeniem również dla ludzi.

Warto też pamiętać o tym, iż nadmierne nawożenie może mieć negatywny wpływ na zanieczyszczenie wód gruntowych. Z tego powodu przepisy ograniczają możliwość użytkowania nawozów w pobliżu rzek i niektórych zbiorników wodnych.

Czym zastąpić nawozy azotowe?

Rosnące ceny nawozów sprawiły, że coraz popularniejsze stały się alternatywne metody dostarczania uprawom podstawowych składników odżywczych. Od wieków znane są metody stosowania nawozów naturalnych do których należą obornik, gnojówka i gnojowica. Często jednak wskazuje się również na możliwość zastosowania międzyplonów, które mogą stanowić naturalny zielony nawóz.

W tym zakresie wskazuje się na kilak odmian roślin, wśród których wyróżnia się m.in.:

• trawy,
• rośliny strączkowe;
• liściaste rośliny niestrączkowe.

Wybór odpowiedniego rodzaju rośliny oraz optymalny termin jej wysiewu, może zapewnić odpowiednią ilość azotu do prawidłowego rozwoju docelowej rośliny uprawnej. Zabieg ten może natomiast ograniczyć koszty związane z uprawą.

Azot – kiedy nawozić?

Istotna rola nawozów azotowych oraz ryzyko związane z ich niewłaściwym zastosowaniem spowodowało, że wprowadzone zostały przepisy regulujące zakres i sposób ich użycia. Szereg praktyk w tym zakresie wprowadzony został w ramach tzw. Programu Azotowego. Jego celem jest zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych i zapobieganie dalszemu ich zanieczyszczaniu.

Zgodnie z prawem nawożenie azotem rozpoczynamy nie wcześniej, niż 1 marca. Grunty orne nawozimy gnojówką, gnojowicą lub azotem aż do połowy października. W zależności od obszaru polski zabieg ten wykonujemy do 15, 20 lub 25 października, choć przewidziano od tego wyjątki. Możliwości odstępstwa od tej reguły przewidziane są dla przypadków:

• nawożenia upraw jesiennych, po późnych zbiorach,
• warunków pogodowych uniemożliwiających wcześniejsze nawożenie;
• upraw kontenerowych;
• odżywiania gleb odłogowych.

W przypadku nawożenia obornikiem – zabieg ten na gruntach ornych można wykonywać do końca października.

Rośliny wieloletnie, uprawy trwałe oraz trwałe użytki zielone nawozimy nawozami azotowymi, gnojówką lub gnojowicą od 1 marca do 31 października. Dla tego rodzaju upraw, w nieco dłuższym terminie – aż do 30 listopada – jest możliwość zastosowania obornika.

Opisując regulacje prawne w aspekcie nawożenia azotem warto też wspomnieć o obowiązkach ewidencyjnych. Do ewidencji zabiegów agrotechnicznych w tym zakresie zobowiązane są bowiem wszystkie gospodarstwa rolne, których powierzchnia jest równa lub większa niż 10 ha użytków rolnych lub te w których utrzymywane są zwierzęta w liczbie równej bądź większej niż 10 DJP.

Program azotanowy 2023.

W tym roku od dnia 8 lutego rolników obowiązuje elastyczny program nawożenia azotem. Opublikowane zostało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r.. Dotyczy ono „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Rozporządzenie wprowadza możliwość stosowania nawozów wcześniej, czyli w od 1-go do końca lutego, jeżeli nastąpi przejście średniej temperatury powietrza przez próg:

• 3°C – dotyczy: roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych
• 5°C – dotyczy pozostałych upraw.

Przejście przez próg danej temperatury jest to termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3°C lub 5°C.

Jakie nawozy azotowe warto zastosować?

Omawiając temat nawożenia upraw azotem warto podać klika przykładów produktów, które mogą wyrównać braki tego składnika.

Pierwszym z nich jest  Canwil, czyli uniwersalny nawóz azotowy z magnezem, produkowany przez Anwil. Jest to saletrzak obojętny, rozpuszczalny w wodzie i niezakwaszający gleby. Zawarty w nim magnez pozwala zaopatrzyć rośliny w niezbędne składniki odżywcze, natomiast wapń poprawia odczyn gleby i jej warunki powietrzno-wodne.  Właściwości tego nawozu pozwalają na jego zastosowanie w wielu uprawach, w tym zbożach oraz w ogrodzie.

Kolejnym z wartych uwagi produktów jest Salmag z grubą granulą od Grupy Azoty. To uniwersalny nawóz do zastosowania przedsiewnego i pogłównego. Nadaje się na różne rodzaje gleb, jednak szczególnie zalecany jest na gleby kwaśne i ubogie w magnez. Odznacza się dobrą rozpuszczalnością  do tego jest łatwo przyswajalny. Sprawdzi się więc zarówno w przypadku zbóż ozimych i jarych, jak też w uprawach buraków, ziemniaków, kukurydzy, użytkach zielonych oraz sadach.

Podsumowując warto podkreślić, iż nawożenie azotem to zadanie wymagającym i odpowiedzialnym. Z tego też względu jest to działanie, który podlega regulacjom. W konsekwencji warto się do niego dobrze przygotować, a realizując zabiegi korzystać ze sprawdzonych  produktów, których przykładem może być saletra wapniowa Zaksan (33,5) oraz Saletrzak Standard 27 Grupy Azoty.

Należy jednak pamiętać, iż niezależnie od rodzaju nawozu, zawsze warto zapoznać się z zaleceniami producenta i zachować ostrożność podczas ich stosowania.

Zapraszamy do kontaktu z naszym działem nawozów.